بهداشت دهان در سنین بالای ۵۵ سال

هرچه که مسن­ تر می­شویم، برخی مسائل مربوط به سلامتی به ویژه سلامت دهان توجه ما را به خود جلب می­کنند. ما تنها صاحب یک مجموعه دندان دائمی می­شویم، بنابراین مهم است که برای تمام عمر مراقب آن‌ها باشیم.

به گفته بنیاد خدمات دندان واشنگتن (WDSF)، حدود ۷۵ درصد بزرگسالان ۶۰ ­ساله و بیشتر، تنها تعدادی از دندان­های اصلی خود را دارند. مشکلاتی مثل بیماری­های شدید لثه، که میان حدود ۲۳ درصد سالمندانِ بین ۶۵ تا ۷۴ ­سال شایع است، ممکن است به از دست دادن دندان­های طبیعی منجر شود. بهداشت نامناسب دهان و دندان، خطر بیماری­های قلبی و دیابت را افزایش می­دهد. بیماری آلزایمر و پوکی استخوان از جمله بیماری هایی هستند که سلامت دهان و دندان سالمندان را تحت تاثیر قرار میدهند.

بیماری آلزایمر

بیماری آلزایمر نوعی زوال عقل است که طی آن عملکرد مغز از دست می رود و با گذشت زمان به تدریج وخیم ­تر شده و روی فکر کردن، رفتار و عملکرد حافظه اثر می­گذارد. افرادی که از آلزایمر رنج می‌برند، ممکن است نحوه ­ی مسواک زدن یا اهمیت آن را فراموش کنند؛ بنابراین کسانی که از آن‌ها مواظبت می‌کنند باید صبور باشند و به آن­ها در مراقبت از دندان­هایشان کمک کنند.

پوکی استخوان

پوکی استخوان یک مشکل پزشکی است که تراکم استخوان­ها را کاهش و احتمال شکستگی را افزایش می­دهد. خانم‌هایی که دوران یائسگی را پشت سر گذاشته‌اند، در بیشترین خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند. وقتی تراکم استخوان­های دهان کاهش می­یابد، دندان­ها ممکن است لق شوند. به گفته انجمن ملی سلامت آمریکا (NIH)، احتمال لق شدن دندان­ها در زنان مبتلا به پوکی استخوان ۳ برابر بیشتر از سایر زنان است. برای درمان بیشتر مبتلایان به پوکی استخوان یا پیشگیری از آن، داروهای مهارکننده ­ی بازجذبِ استخوانی تجویز می­ شود. با این وجود، برخی از این داروها عارضه­ای نادر اما جدی به نام استئونکروز فک به دنبال دارند که به استخوان فک صدمه می­زند.
دانستن

بیماری لثه، پوسیدگی دندان و ریشه، دندان­های حساس، دیابت و خشکی دهان برخی از بیماری‌هایی هستند که اهمیت سلامت دندان را در سالمندان برجسته‌تر می کنند. اجازه بدهید به این موارد به شکل جزئی­ تر بپردازیم:

بیماری لثه

این بیماری مهم، زمانی رخ می­دهد که بافت لثه ­ی اطراف دندان به علتِ جمع شدن پلاک روی دندان­ها و لثه­ ها عفونت کند. ژنژیویت اولین مرحله­ ی بیماری لثه است و با لثه­ های متورم و قرمزی که خونریزی می­کنند، مشخص می­شود. بیماری لثه به چند دلیل برای بیمارانِ مسن جای نگرانی دارد که یکی از آن‌ها عدم رعایت بهداشت دهان و دندان از سنین جوانی است که موجب تجمع پلاک روی دندان­ها و لثه­ ها شده است. با درمان صحیح (مثل مراجعه به دندانپزشک) ژنژیویت قابل اصلاح است.

پوسیدگی دندان و ریشه

اگر لثه عقب نشینی کرده باشد، حتی در سنین بیشتر از ۵۵ ­سالگی هم امکان پوسیدگی دندان یا ریشه­ ی آن وجود دارد. سالمندان باید به خوبی لثه ­ها، دندان­ها و سطوح ریشه ه­ای که در معرض آسیب قرار گرفته‌اند را تمیز کنند تا پلاک­های دندانی و باقی‌مانده‌های غذا پاک‌سازی شوند. بهداشت‌کار دهان و دندان می­تواند با جرم­گیری دندان­ها و خط لثه، جرم­ها و پلاک­های این قسمت­ها را از بین ببرد و صاف و تمیزشان کند.

دندان­های حساس

برای همه ­ی ما پیش آمده گاهی با خوردن آب سرد دردی تیز در دندان خود حس کنیم. حساسیت دندان دلایل مختلفی دارد؛ مثل مسواک زدن خشن با یک مسواک سخت، مینای فرسوده شده و یا دندانی که ترک خورده یا شکسته است. مسواک زدنِ صحیح و استفاده از خمیر­دندان­های حساسیت ­زدا به مرور حساسیت را به حداقل خواهد رساند.

خشکی دهان

این مسئله زمانی اتفاق می­افتد که بزاق دهان کاهش می­یابد و اغلب به خاطر داروهایی است که برای سایر بیماری‌ها به کار می­روند و با افزایش سن، مصرف­شان متداول می‌شود. بزرگ­ترین نگرانی مربوط به خشکی دهان، پوسیدگی دندان و ریشه است که هر دو می­توانند منجر به از دست رفتن دندان شوند.
برنامه ریزی

درست است که با افزایش سن، مستعد بیماری‌های دهان و دندان می‌شویم ولی قرار نیست حتماً به آن­ها مبتلا شویم. چند نکته مهم در این رابطه وجود دارد:

    به طور منظم به دندانپزشک مراجعه کنید. حتی اگر از دندان مصنوعی استفاده می­کنید، چک شدن دندان­ها و لثه­ هایتان بسیار مهم است.
    حتما دو بار در روز و حداقل به مدت دو دقیقه مسواک بزنید و از خمیردندان حاوی فلوراید استفاده کنید.
    مهم است که روزی یک بار نخ­دندان بکشید. تمیز کردن لای دندان­ها، سلامت آن­ها و لثه­ ها را تضمین می­کند.
    مقدار قند ناشی از مصرف نوشیدنی­ های گازدار و آبنبات را زیرنظر داشته باشید و در مصرف میان­ وعده ­های سرشار از نشاسته دقت کنید. کمی بعد از خوردن میان‌وعده، مسواک بزنید.
    تنباکو مصرف نکنید. مصرف تنباکو به هر شکلی خطر ابتلا به سرطان گلو و دهان و همچنین بیماری­های قلبی و غیره را افزایش می­دهد.
    از خمیردندان حاوی فلوراید یا محلول دهانشویه حاوی فلوراید استفاده کنید.
    از پزشک خود بخواهید در صورت امکان داروهایتان را با داروهایی که خشکی دهان ایجاد نمی‌کند، جایگزین کند. اگر ممکن نیست، زیاد آب بنوشید، آدامس فاقد قند بجوید و از مصرف الکل که باعث از دست رفتن آب بدن می­شود اجتناب کنید.
    از یک دهانشویه ­ی ‌آنتی باکتریال استفاده کنید. دهان­شویه­ ی آنتی باکتریال در کنار مسواک و نخ دندان، مانع تجمع تدریجی پلاک می­شود.

با بالا رفتن سن، حفظ دندان­ها در مطلوب­ترین وضعیت، چند روشِ منطقی و معمول دارد. هم­چنین مهم است که به طور منظم نزدیک متخصصِ مراقبت از دندان بروید؛ چرا که می­تواند نکات و توصیه­ های مراقبتی بیشتری در اختیارتان قرار دهد. بنابراین چکاپ دندان­هایتان را فراموش نکنید.